19-09-2025
Mannenvriendschap is misschien wel het mooiste en het moeilijkste dat er is
Op vrijdag 26 en zaterdag 27 september staat Kraai Collective in Theater Kikker met hun nieuwe voorstelling Kelder. Een abstracte en muzikale voorstelling waarin hiphop en theater samenkomen. We spraken met ze over het repetitieproces, The Turtles en mannenvriendschap. Lees het interview hieronder.
Kraai Collective bestaat uit Joris Buizer, Thomas Lotgering, Rafael van der Ziel en Deion Holwijn. Het mooie is dat we allemaal iets anders meebrengen: Deion is danser en artiest, Rafael rapper, Thomas maker en muziekproducer en ikzelf maker en regisseur. Samen vormen we een collectief dat hiphop en theater verbindt. We geloven dat die twee culturen elkaar enorm kunnen versterken.
Kraai Collective is daarnaast een platform in wording. We werken graag samen met makers en performers die dezelfde visie delen. Ons werkproces verschilt per project, maar een paar waarden staan altijd centraal: authenticiteit, strijd, broederschap en plezier. Waarden die we uit de hiphopcultuur meenemen. Iedereen brengt zijn eigen ervaringen en talent mee. Daardoor ontstaat vaak autobiografisch werk waarin we echt onszelf kwijt kunnen.
Waar komt de naam Kraai vandaan?
De naam komt van onze eerste voorstelling, Kraai. Tijdens dat maakproces ontdekten we een stijl en manier van werken die nieuw en krachtig voelde, en die ook nog eens goed werd ontvangen. Dat werd de basis van hoe we nu te werk gaan. Door de jaren heen merkten we dat de naam perfect bij ons past. Kraaien zijn loyaal en slim, maar worden vaak gezien als onheilspellend terwijl ze eigenlijk super trouw zijn. Daar herkenden we ons wel in, haha.
Waarom een voorstelling over vriendschap tussen mannen?
Mannenvriendschap is misschien wel het mooiste en het moeilijkste dat er is. Als jonge mannen hebben we vaak weinig woorden nodig om elkaar te begrijpen. Er zijn ongeschreven regels waardoor we elkaar kunnen uitdagen, in een deuk kunnen liggen of elkaar terechtwijzen.
Maar die ongeschreven regels hebben ook een keerzijde: homofobe of vrouwonvriendelijke grappen, pijn die niet uitgesproken wordt, en vooral geen ruimte voor kwetsbaarheid. Wij geloven dat veel mannen dat eigenlijk niet fijn vinden, maar er toch in terechtkomen.
In een wereld die grotendeels door mannen is vormgegeven, zijn het juist de mannen die die wereld kunnen veranderen. Mannenvriendschap is daarin een soort epicentrum: het is comfortabel, maar houdt ook een destructief patroon in stand. Ik geloof dat kwetsbaarheid het wapen is om dat te doorbreken. Kelder is daarom tegelijk een ode en een kritiek. Een oproep om je mattie te vragen hoe het écht met hem gaat, en daarna weer zonder woorden precies te begrijpen wat hij bedoelt.
Mix van hiphop, poëzie en theater: hoe werkt dat?
Heel goed. En het is voor ons ook heel logisch. We houden allemaal van theater én van hiphop. Hiphop is voor ons de culturele basis, theater de context waarbinnen ons werk landt.
Voor de één is werken vanuit hiphop vanzelfsprekend, voor de ander iets dat je bewust opzoekt. In de praktijk betekent het dat we vormen als rap, (break)dance en livemuziek gebruiken om verhalen te vertellen. Ook begrippen als sampling komen daar vandaan: iets bestaands in een nieuwe context plaatsen en zo een nieuwe betekenis geven. Dat proberen wij in ons werk van theatermaken te gebruiken.
Zo ontstaat materiaal dat je niet alleen rationeel begrijpt, maar dat je vooral in je buik voelt. Kelder moet je beleven net zoals een goed album of een dans-/rapbattle.
Kort gezegd: het is keihard, en het vertelt ook nog wat.
Neem ons mee naar de repetities: welk moment is jullie bijgebleven?
De potjes nakbal in de pauze blijven ons altijd bij. Dat is een voetbalspel waarbij je overspeelt door de lucht. Geef je een slechte bal of word je genaaid, dan krijg je een letter. Degene die als eerste Kraai spelt, verliest. Het is vaak hilarisch, maar haalt ook het slechtste in ons naar boven. We worden mega-competitief en soms zelfs boos. Het laat precies zien hoe mannelijkheid vaak met toxische trekjes gepaard gaat.
Een ander moment was in de derde repetitieweek. We zaten vast tussen vorm en inhoud en kwamen er niet uit. Na een lang gesprek deelde ik een persoonlijk verhaal en barstte ik in tranen uit. Dat moment gaf het materiaal diepgang, maar liet vooral kwetsbaarheid zien. Precies datgene wat we met de voorstelling willen oproepen, gebeurde daar in de repetitieruimte.
Wie mag deze voorstelling niet missen?
Normaal zeggen we: youngboys die van hiphop houden. Dat is ook nog steeds zo. Maar niet alleen zij. Juist die mensen die niet van hiphop houden, maar wel graag naar het theater gaan, moeten er ook bij zijn.
We hopen dat zij beseffen dat hiphop niet gewoon rap is, maar veel meer.
Wat heeft deze voorstelling met The Turtles te maken?
De vier personages die in Kelder op het podium staan heten Rafael, Donnie, Mikey en Leon, net als de Turtles. Zoals bij sampling: je neemt iets bestaands en plaatst het in een nieuwe context, waardoor het een nieuwe laag krijgt. Voor Kelder was de serie Teenage Mutant Ninja Turtles die startsample. Vier jonge mannen, gemuteerde schildpadden, die vanuit de riolen van New York onrecht bestrijden en tegelijk elkaar het leven zuur maken. Voor mij is dat heel herkenbaar voor mannelijk vriendschap.
Daarnaast zijn er meer parallellen: hiphop is in New York ook vanuit de underground ontstaan, als een beweging tegen onrecht en racisme. De Turtles en hiphop delen die oorsprong in strijd en broederschap.
Meer leesvoer
In de kijker
8 keer mime die je móét zien
It's all about mime, mime, mime
Interview
Billen, Beethoven en Bumble
In gesprek met David Roos over Pygmalion, of de billen van het beeld
In de kijker
Een zoektocht naar identiteit, strijd en veerkracht in het Roma-erfgoed
Ontdek het werk van performer en schrijver Giovanni Brand