'Oh je schaduwzijdes uitspreken is zalig. Zeker anoniem!'

10-09-2025

'Oh je schaduwzijdes uitspreken is zalig. Zeker anoniem!'

Theatermaker Marte Boneschansker maakt intieme, intrigerende theaterervaringen waar iedere bezoeker anders naar buiten komt.

Kikker kiest Schaduw als één van de beste en mooiste voorstellingen van het afgelopen theaterseizoen “omdat je in deze intieme ontmoeting geconfronteerd wordt met onontdekte kanten van jezelf en je een inkijkje krijgt in de meer duistere zijde van de ziel.” In Schaduw hoor je persoonlijke verhalen en diepe geheimen die mensen liever verborgen houden. Het is een collectief portret over waarom mensen over morele grenzen gaan. In volstrekte anonimiteit krijgt ook de bezoeker zelf de keuze te biechten of de ethische vragen naast zich neer te leggen. Schaduw belicht de donkere kanten en rafelranden van de mens en werkt louterend.

Tickets & meer

Hoe kwam je op het idee om deze intieme ontmoetingen te bedenken en mensen te interviewen over hun schaduwkant?

Ik ben gefascineerd door het ‘waarom’ van mensen! Als iemand zich laat zien, ook in alle kwetsbare, lelijke, onhebbelijke delen, ontstaat verbinding. Ik denk dat we daardoor meer empathie kunnen opbrengen voor elkaar. Door gedrag wat we veroordelen als ‘slecht’ te ontrafelen, zie je de mens in al diens onvolkomenheid. En dan zijn we allemaal bange, onhandige mensen. De ontmoeting met de ander is zoveel completer als je durft iets geheims te laten zien.

Zonder al teveel te verklappen: welke ontboezeming heeft het meeste indruk op jou gemaakt?

Ik was erg geraakt door die vrouw die een grote leugen had verteld in haar jeugd. Hoe ze zichzelf daar nog altijd voor strafte. Hoe lang je zoiets met je meedraagt, hoe eenzaam dat is. Ik had echt veel empathie voor haar, ik dacht alleen maar oh lieverd het is meer dan dertig jaar geleden, laat het gaan. We zijn onze eigen grootste criticus.

Wat zijn de meest voorkomende onderwerpen waar mensen zich voor schamen en die het daglicht niet kunnen verdragen?

Meestal de dingen waarmee mensen anderen pijn doen. De schaduwen waarmee we onszelf pijn doen vinden we toch minder erg, we zijn uiteindelijk empathische wezens. Het zien lijden van je dierbaren door jouw gedrag, dat snijdt het diepst. Dat gaat vaak over liegen, bedriegen, dingen verstoppen. Verslavingen, de dingen die we niet kunnen laten, en ook fouten die we maken en waar we niet over heen komen. Ik sprak bijvoorbeeld een vrouw die een medische blunder was begaan, die had nog altijd spijt. Of een ander die in haar jeugd had gelogen, en nu, 30 jaar later, nog altijd met dat geheim rondliep. Maar ook zoiets als jaloers zijn, wat diegene dan heel kinderachtig van zichzelf vond, kan toch hoog oplopen in iemands dagelijks leven. Ik geloof echt dat als we - zonder oordeel - ruimtes hebben waar we onze geheimen kunnen laten zien, dat als gezien kunnen worden in ons onvermogen, we betere mensen worden. Als het mag bestaan, kun je er ook aan werken namelijk, anders blijft het in de schaduw.

Hoe heb je het voor elkaar gekregen dat de geintervïewden tijdens de audioinstallatie zulke onthullende ontboezemingen

Ik heb zelf heel veel gedeeld van al mijn misstappen, verslavingen, angsten, fouten. De dingen waar ik me voor schaam of schaamde. Vanuit die opening durft de ander zich ook te laten zien: delen werkt ontwapenend. Het waren vaak hele intieme, persoonlijke ontmoetingen.

Wat beweegt mensen om toch over de morele grens te gaan terwijl ze zich beseffen dat ze verkeerd bezig zijn?

Angst. Woede. Ongezien zijn. En ook omgevingen die bepalen wat een morele grens is. ‘Verkeerd’ is een subjectief woord. Want wie bepaalt dat? Dus de morele grens… Ik denk dat Schaduw heel erg gaat over het oordeelloos luisteren. Daarom zit je als publiek ook anoniem te luisteren, wordt je uitgenodigd anoniem te spreken.

Waren er naast dit soort grote thema’s als jaloezie, vreemdgaan, liegen en sadisme, ook andere zaken die mensen liever verborgen houden?

Natuurlijk! Ieder mens heeft zijn eigen schaduwkanten. Jung zegt dat die vaak in je jeugd worden ontwikkeld: alles wat je als kind onderdrukte, wordt later een schaduwkant. Dat kan dus ook een schaterlach zijn, als jou is geleerd dat je als kind niet hardop mocht lachen bijvoorbeeld. Ik denk dat we ons allemaal herkennen in de schaduwkanten van anderen. Ik heb dat tenminste wel gehad in de gesprekken die ik voerde. Dus: wie is de dief in jou? Wie is de leugenaar in jou? Doen alsof je nooit zou liegen of nooit zou stelen, is morele superioriteit kiezen. En daar gaat deze voorstelling precies niet over: het gaat over zacht kijken naar die delen van jou, die in de schaduw leven.

Wat is de meerwaarde voor de bezoeker om deze verborgen kant van zichzelf ruimte te geven?

Oh je schaduwzijdes uitspreken is zalig. Zeker anoniem! In Schaduw zie je elkaar niet, dus je kunt vrijuit spreken. En iets benoemen, brengt het in feite al aan het licht. Schaduw is een zelfonderzoek én een poging tot verbinding. In mijn ervaring zijn de meeste mensen heel bereid je te ontvangen in al je ‘slechtheid’. En leer je zo via de ander ook zacht te kijken naar jezelf.

Hoe zou jij Schaduw in een paar woorden beschrijven?

Schaduw is een anonieme biecht, een anoniem gesprek met een vreemde waarin je je eigen schaduwkanten aankijkt. Het is een uitnodiging om je te verbinden en zacht te kijken naar de ander en jezelf. Je luistert naar de stemmen van mensen die daar veel ervaring in hebben, en hopelijk kom je via herkenning dichterbij je eigen duistere randjes.

Tickets & meer